Ochrona antystatyczna

po co i dlaczego?

Elektryczność statyczna

Elektryczność statyczna jest formą zjawisk fizycznych nierozerwalnie związanych z wszechświatem. Naukowcy opisują elektryczność statyczną wielkościami fizycznymi takimi jak ładunek elektrostatyczny, napięcie i pole elektrostatyczne, pojemność elektrostatyczną, szereg tryboelektryczny. I na tym pozostawimy rozważania teoretyczne. Nas jednak interesuje szczególne zjawisko fizyczne, mianowicie wyładowanie elektrostatyczne.

Wyładowanie elektrostatyczne

Wyładowanie elektrostatyczne (ESD – ang. Electrostatic Discharge), jest to zjawisko elektryczne polegające na gwałtownym przeniesieniu ładunku elektrycznego pomiędzy ciałami o różnych potencjałach elektrostatycznych. Wyładowanie elektrostatyczne występuje pomiędzy naelektryzowanymi dielektrykami lub pomiędzy naelektryzowanym dielektrykiem i przewodnikiem.

Źródłem ładunku elektrycznego są materiały izolacyjne (dielektryki) takie jak:

tworzywa sztuczne: komponenty do produkcji, zarówno w postaci stałej jak i proszkowej, pylistej, ciekłej, detale stanowiące materiały produkcyjne, elementy konstrukcyjne maszyn i urządzeń, elementy mechaniczne, opakowania.
bezwodne ciecze organiczne i ich pary np. paliwa, rozpuszczalniki, żywice, farby i lakiery, granulaty tworzyw sztucznych.
materiały naturalne, występujące w przyrodzie np. sierść zwierząt, pyliste minerały.
powietrze i gazy oprócz gazów szlachetnych.

Oczywiście każdy rodzaj dielektryka ulega elektryzacji w innym stopniu. Decyduje o tym pozycja w tzw. szeregu tryboelektrycznym. Występują materiały, które, pomimo, że są dielektrykami, to jednak nie ulegają elektryzacji lub ulegają w znikomym stopniu.

Elektryzacja dielektryków

Elektryzacja dielektryków najczęściej powstaje w wyniki tarcia mechanicznego. Następuje, gdy dwa materiały dielektryczne (izolacyjne) wzajemnie się ocierają, lub przylegają do siebie, a następnie ulegają gwałtownemu rozdzieleniu. Elektrony przemieszczają się z powierzchni jednej na drugą, powodując naruszenie równowagi ładunku.

Elektryzacja przez tarcie dwóch dielektryków następuje w szczególności poprzez:

ocieranie się o siebie, np. folia o odzież,
rozdzielanie np. odwijanie folii z rolki,
przesuwanie np. przesunięcie opakowania po wykładzinie,
przemieszczanie np. formatów izolacyjnych,
poruszanie się człowieka np. wstawanie z krzesła tapicerowanego lub chodzenie po wykładzinie.

Pozostałe źródła elektryzacji to:

indukcja – działanie pola elektrycznego;
destrukcja – działanie energię mechaniczną (gwałtowne rozdzielanie, rozpylanie, rozbryzgiwanie, kruszenie, łamanie);
zmiana stanu skupienia – przemiana materii w wyniku gwałtownej zmiany temperatury lub ciśnienia np. rozprężanie gazów;
jonizacja i polaryzacja – działanie pola elektrycznego, promieniowania jądrowego;
światło – działanie silnej wiązki fotonów;
temperatura- działanie wysokimi temperaturami;
efekt piezoelektryczny – działanie energii mechanicznej na sieć krystaliczną materiału.

Należy zwrócić tutaj szczególną uwagę na dynamiczny – gwałtowny charakter przebiegu tego zjawiska. Wyładowania elektrostatyczne ESD powodują powstanie w przewodnikach prądu elektrycznego w postaci bardzo krótkiego impulsu o stromych zboczach narastania i opadania.

Wyładowanie zostaje zainicjowane poprzez wysokie napięcie (dużą różnicę potencjałów) pomiędzy ciałami, a towarzyszący wylądowaniu prąd elektryczny ma charakter niekontrolowany i przypadkowy.

Jednym z zewnętrznych objawów wyładowań elektrostatycznych są znane człowiekowi iskry podczas zdejmowania odzieży lub pioruny w trakcie burzy.

Ale to tylko te najbardziej znane zewnętrzne objawy wyładowań elektrostatycznych.

W rzeczywistości wyładowania elektrostatyczne swoim dynamicznym charakterem wywołują szereg zagrożeń w życiu i działalności człowieka.

Zagrożenia wywoływane przez wyładowania elektrostatyczne ESD

1. Działanie elektryczne

Działanie elektryczne jest zagrożeniem przede wszystkim dla wszelakich urządzeń elektronicznych, ponieważ może spowodować uszkodzenia wrażliwych elementów półprzewodnikowych. Należy tutaj podkreślić, że wspomniane wcześniej widzialne gołym okiem wyładowanie w postaci iskry jest skrajnym przypadkiem wyładowania, w rzeczywistości już niewidoczne i ledwie odczuwalne przez organizm człowieka wyładowania są w stanie uszkodzić wrażliwe elementy elektroniczne. Uszkodzenia komponentów elektronicznych wywołane przez ESD nie zawsze są wykrywalne podczas kontroli jakości. Istnieje typ uszkodzeń miękkich (ukrytych), które mogą ujawnić się dopiero po pewnym czasie użytkowania, nawet po kilkudziesięciu miesiącach. Ponadto towarzyszące wyładowaniom fale radiowe o szerokim spektrum częstotliwości są w stanie zakłócać pracę urządzeń opartych o technikę radiową, a także przyrządów pomiarowych, analitycznych, medycznych.

2. Działanie energią cieplną

Działanie biologiczne jak można się łatwo domyślać, jest to oddziaływanie wyładowań elektrostatycznych na organizmy żywe. Rozróżnia się tutaj 2 rodzaje skutki oddziaływań biologicznych pośrednie i bezpośrednie. Zagrożenia wynikające z działania pośredniego polegają na niekontrolowanych odruchach człowieka mogących w dalszej konsekwencji spowodować wypadek przy pracy lub w domu. Przykładem jest odruchowe odskoczenie człowieka i upadek, uderzenie lub inna kontuzja. Natomiast skrajnym przypadkiem jest działanie bezpośrednie, które jest klasycznym porażeniem prądem elektrycznym. Najczęściej o tego typu przypadkach słyszymy w raportach policji i straży po gwałtownych burzach atmosferycznych. Jednakże należy pamiętać, że w warunkach przemysłowych, niektóre odizolowane od ziemi obiekty o znacznych wymiarach, w wyniku posiadanej pojemności elektrycznej, również są w stanie zgromadzić ładunek elektryczny zdolny wywołać niebezpieczny odruch lub porażenie prądem.

Szczególnym przypadkiem są związane ze służbą zdrowia obiekty medyczne, gdzie kumulują się zagrożenia związane ze wszystkimi 3 rodzajami oddziaływań wywoływanych przez wyładowania elektrostatyczne. Mowa tutaj głównie o salach operacyjnych, OIOM, salach opieki pozabiegowej.

Podobnież lotnictwo i przemysł lotniczy również jest narażony na jednocześnie wszystkie wymienione rodzaje działań: awionika pokładowa i hangarowa jest wrażliwa na skutki elektryczne wyładowań elektrostatycznych, energia zawarta w wyładowaniach iskrowych jest w stanie wywołać zapłon lub wybuch paliwa lotniczego, a niekontrolowane odruchy personelu pokładowego i naziemnego… to już każdy samo sobie dopowie.

Uszkodzenia wrażliwych urządzeń elektronicznych wywołane przez wyładowania elektrostatyczne ESD powodują :

obniżenie jakości i trwałości produktów,
zwiększenie kosztów produkcji,
straty finansowe wynikające z reklamacji,
pogorszenie prestiżu i wizerunku firmy.

Z kolei ewentualne zapłony i wybuchy atmosfer wybuchowych wywołane przez wyładowania elektrostatyczne, rzecz jasna stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia oraz mienia.

W celu uzmysłowienia zagrożenia, warto przytoczyć następujący przykład: Wyładowania elektrostatyczne generujące się na ciele człowieka o napięciu do 2500V i energii wyładowania do 1 mJ , są dla człowieka niewyczuwalne. Natomiast jako napięcie uszkadzające struktury półprzewodnikowe przyjmuje się 100V i w górę. A minimalna energia zapłonu metanu wynosi 0,25 mJ. Zatem już niewyczuwalne wyładowania są w stanie wywołać zagrożenie.

Oprócz niebezpiecznych wyładowań elektrostatycznych, warto jeszcze wspomnieć o innym rodzaju utrudnień, jakie w warunkach przemysłowych powodują ładunki elektrostatyczne. W wyniku istnienia sił przyciągających lub odpychających pomiędzy ładunkami elektrostatycznymi, występuje mechaniczne oddziaływanie pomiędzy naelektryzowanymi materiałami dielektrycznymi lub pomiędzy naelektryzowanymi materiałami dielektrycznymi a przewodnikami (uziemionymi bądź nieuziemionymi). W praktyce objawia się to zjawisko poprzez „klejenie się” folii, granulowanych tworzyw sztucznych (styropianu), zbieranie kurzu i pyłu na izolacji przewodów i obudowach urządzeń elektrycznych.

Zatem, w celu uniknięcia przed opisanymi powyżej, zgubnymi skutkami wyładowań elektrostatycznych ESD, wprowadza się środki zaradcze w postaci ochrony przed wyładowaniami.

W praktycznym wymiarze ochrona antystatyczna (antyelektrostatyczna) jest to ochrona przed skutkami wyładowań elektrostatycznych oraz skutkami dynamicznego oddziaływania pomiędzy materiałami dielektrycznymi.

3. Działanie biologiczne

Elektryzacja przez tarcie dwóch dielektryków następuje w szczególności poprzez:

ocieranie się o siebie, np. folia o odzież,
rozdzielanie np. odwijanie folii z rolki,
przesuwanie np. przesunięcie opakowania po wykładzinie,
przemieszczanie np. formatów izolacyjnych,
poruszanie się człowieka np. wstawanie z krzesła tapicerowanego lub chodzenie po wykładzinie.

Pozostałe źródła elektryzacji to:

indukcja – działanie pola elektrycznego;
destrukcja – działanie energię mechaniczną (gwałtowne rozdzielanie, rozpylanie, rozbryzgiwanie, kruszenie, łamanie);
zmiana stanu skupienia – przemiana materii w wyniku gwałtownej zmiany temperatury lub ciśnienia np. rozprężanie gazów;
jonizacja i polaryzacja – działanie pola elektrycznego, promieniowania jądrowego;
światło – działanie silnej wiązki fotonów;
temperatura- działanie wysokimi temperaturami;
efekt piezoelektryczny – działanie energii mechanicznej na sieć krystaliczną materiału.

Jednym z zewnętrznych objawów wyładowań elektrostatycznych są znane człowiekowi iskry podczas zdejmowania odzieży lub pioruny w trakcie burzy.

Ale to tylko te najbardziej znane zewnętrzne objawy wyładowań elektrostatycznych.

W rzeczywistości wyładowania elektrostatyczne swoim dynamicznym charakterem wywołują szereg zagrożeń w życiu i działalności człowieka.

Środki ochrony przed wyładowaniami elektrostatycznymi ESD

Najprostszą i najskuteczniejszą metodą ochrony jest usunięcie źródła wyładowań poprzez niedopuszczenie do nadmiernego nagromadzenia się ładunków elektrycznych na powierzchni dielektryków. W tym celu ładunki elektryczne odprowadza się do ziemi za pośrednictwem powierzchni przewodzących lub rozpraszających dielektryków oraz uziemienia. W praktyce zadanie jest zrealizowane poprzez stosowanie materiałów o właściwościach przewodzących lub rozpraszających ładunki oraz system uziemień.

Idea systemu uziemień sprowadza się do zapewnienia ciągłości elektrycznej pomiędzy powierzchnią materiału dielektrycznego a ziemią. Przy czym w określonych warunkach nie musi być to ciągłość o charakterze połączenia metalicznego (poniżej 100 Ω – materiały przewodzące). Reguły ochrony antystatycznej dopuszczają, a często zalecają ciągłość o charakterze wysokorezystancyjnym (rzędu 1 MΩ do 100 MΩ – materiały rozpraszające). Dotyczy to przede wszystkim materiałów z tworzyw sztucznych, gdzie rozwiązania metaliczne nie mogą być zastosowane. W praktyce jest to wszelakiego rodzaju wyposażenie maszyn i urządzeń, materiały tekstylne na odzież, blaty i powierzchnie robocze, posadzki i podłogi, opakowania, wyposażenie stanowisk pracy, a wreszcie komponenty i podzespoły stosowane w produkcji.

Zalecenie ciągłości o charakterze wysokorezystancyjnym wynika z konieczności ograniczenia dynamiczności potencjalnego wylądowania elektrostatycznego, a niekiedy także ze stosowanej równolegle ochrony przed porażeniem prądem (z sieci energetycznej i urządzeń elektrycznych). W niektórych przypadkach zastosowanie uziemienia metalicznego może wręcz spotęgować ryzyko wyładowaniem elektrostatycznym, zamiast przed nim chronić, i w takich sytuacjach stosuje się materiały rozpraszające o wysokiej rezystancji rzędu 1 MΩ – 1 GΩ

Gotowe rozwiązania praktyczne polegają na wykonaniu obwodu elektrycznego od powierzchni dielektryka – potencjalnego źródła wyładowań elektrostatycznych ESD do ziemi, z wykorzystaniem środków ochrony osobistej, wyposażenia technicznego i produkcyjnego, podłóg i posadzek, poprzez sieć uziemiającą, do ziemi.

Stosuje się takie rozwiązania jak: odzież antystatyczną, antystatyczne opaski nadgarstkowe, obuwie antystatyczne, stoły, blaty montażowe antystatyczne, maty rozpraszające na stołach zwykłych, narzędzia i maszyny w wykonaniu antystatycznym, krzesła antystatyczne regały i inne meble antystatyczne, posadzki, podłogi i wykładziny antystatyczne, pojemniki (skrzynki, szufladki, kuwety), opakowania antystatyczne (torebki, pojemniki, big- bagi).

Oddzielną dziedziną są maszyny, urządzania techniczne, linie produkcyjne, w których elementy konstrukcyjne będące potencjalnym źródłem wyładowań, są wykonane albo jako metalowe, albo z materiałów przewodzących lub rozpraszających , a następnie podłączone do sieci uziemiającej (dopuszcza się odstępstwa od konieczności uziemienia w przypadku niewielkich detali dielektrycznych, lub niemożliwości uziemienia. Szczegółowe wytyczne są normach przedmiotowych).

Jak widać, rozwiązań jest sporo, dodatkowo wymagane parametry różnią się w zależności od sytuacji, z powodu której stosujemy ochronę antystatyczną. Inne wymagania będą w strefach EPA, inne w strefach zagrożonych wybuchem EX, a inne w np. obiektach medycznych. Choć oczywiście jest wiele wspólnych lub zbieżnych wielkości.

Przykładowe aplikacje obwodu elektrycznego zapewniającego odprowadzenie nadmiarowych ładunków do ziemi zestawiono w tabeli 1.

Przeznaczenie ochrony	Szczegółowa aplikacja	Sposób realizacji obwodu elektrycznego
Produkcja, serwisowanie elektroniki lub zawierające elektronikę Strefy EPA.	Pracownicze stanowisko montażowe – praca w pozycji siedzącej nad blatem.	1. Opaska nadgarstkowa – terminal EPB – sieć uziemiająca lub przewód ochronny instalacji elektrycznej. 2. Odzież ochronna – fotel/ krzesło/ taboret antystatyczny – posadzka antystatyczna – sieć uziemiająca.
	Pracownicze stanowisko montażowe – praca w pozycji stojącej na posadzce.	Odzież ochronna – obuwie antystatyczne – posadzka antystatyczna – sieć uziemiająca.
	Automatyczne linie montażowe SMD i THT – elementy maszyn.	Elementy z materiałów przewodzących lub rozpraszających – sieć uziemiająca lub przewód ochronny instalacji elektrycznej.
	Automatyczne linie montażowe SMD i THT – operator maszyn	Odzież ochronna – obuwie antystatyczne – posadzka antystatyczna – sieć uziemiająca.
	Logistyka i transport komponentów elektronicznych.	1. Opakowania, pojemniki, transportery wykonane z materiałów przewodzących lub rozpraszających. 2. Stanowiska przepakowywania, z możliwością kontaktu z wrażliwym komponentem – zobacz jak pracownicze stanowisko montażowe .
Strefy zagrożone wybuchem EX.	Maszyny i urządzenia technologiczne, linie produkcyjne – elementy metalowe.	Uziemienie – magistrala uziemiająca.
	Maszyny i urządzenia technologiczne, linie produkcyjne – elementy niemetalowe.	Elementy z materiałów przewodzących lub rozpraszających – uziemienie – magistrala uziemiająca.
	Maszyny i urządzenia technologiczne, linie produkcyjne – operator, pracownik.	Środki ochrony osobistej w wykonaniu antystatycznym, odzież ochronna – obuwie antystatyczne – posadzka antystatyczna – magistrala uziemiająca.
	Logistyka i transport – opakowania, cysterny, zbiorniki i pojemniki metalowe	Uziemienie stałe lub uziemiacze przenośne, kontrolery uziemienia – magistrala uziemiająca.
	Logistyka i transport – opakowania niemetalowe.	Opakowania, pojemniki, transportery, węże i przewody wykonane z materiałów przewodzących lub rozpraszających – uziemienie stałe lub uziemiacze przenośne, kontrolery uziemienia – magistrala uziemiająca.
	Logistyka i transport – operator, pracownik.	Środki ochrony osobistej w wykonaniu antystatycznym, odzież ochronna – obuwie antystatyczne – posadzka antystatyczna – magistrala uziemiająca.
Medycyna	Obiekty i pomieszczenia medyczne, w których zgodnie z normą jest wymagana ochrona antystatyczna – sprzęt.	1. Uziemienie – sieć uziemiająca lub przewód ochronny instalacji elektrycznej. 2. Posadzka antystatyczna – sieć uziemiająca.
Medycyna	Obiekty i pomieszczenia medyczne, w których zgodnie z normą jest wymagana ochrona antystatyczna – personel.	Odzież ochronna – obuwie antystatyczne – posadzka antystatyczna – sieć uziemiająca.
Lotnictwo	Naziemna Obsługa Statków Powietrznych – hangary. Statki powietrzne	Uziemiacze przenośne, kontrolery uziemienia – magistrala uziemiająca.
	Naziemna Obsługa Statków Powietrznych – hangary. Sprzęt i stałe wyposażenie hangarowe.	1. Uziemienie – sieć uziemiająca lub przewód ochronny instalacji elektrycznej. 2. Posadzka antystatyczna – sieć uziemiająca.
	Naziemna Obsługa Statków Powietrznych – Personel naziemny.	Środki ochrony osobistej w wykonaniu antystatycznym, odzież ochronna – obuwie antystatyczne – posadzka antystatyczna – sieć uziemiająca.
	Naziemna Obsługa Statków Powietrznych – komórki serwisujące awionikę pokładową i hangarową.	Tak jak Strefy EPA – zobacz Produkcja, serwisowanie elektroniki lub zawierające elektronikę. Strefy EPA.
	Naziemna Obsługa Statków Powietrznych – zaopatrzenie paliwowe.	Tak jak strefy zagrożone wybuchem EX – zobacz.

Powyższa tabela oczywiście nie wyczerpuje tematu, i jest tylko przeglądem możliwych realizacji obwodów elektrycznych do odprowadzania ładunków. Po szczegółowe informacje odsyłam do kontaktu w firmą ELGON – EX.

Oddzielnym, wymagających uwagi zagadnieniem, jest realizacja ochrony antystatycznej w przypadku, gdy nie mamy możliwości wykonania obwodu elektrycznego do odprowadzania ładunków. Bardzo często taka sytuacja ma miejsce z komponentami i materiałami produkcyjnymi. Wszak trudno lub wręcz niemożliwe jest uziemienie obudowy smartfona na stanowisku montażowym, przemieszczającej się folii w drukarce opakowań, przysypywanego proszku lakierniczego albo przelewanego rozpuszczalnika. Stosuje się wtedy alternatywne rozwiązania. Każdy taki przypadek wymaga indywidualnej analizy. Przede wszystkim należy przeprowadzić ocenę wielkości elektryzacji. Można ją podeprzeć odpowiednimi pomiarami pola i napięcia elektrostatycznego. Może się bowiem okazać, że przedmiotowy dielektryk nie ulega elektryzacji lub zbiera ładunki na tyle niewielkie, że nie jest stanie wygenerować wyładowania elektrostatycznego, i nie ma potrzeby wdrażania środków ochronnych. Przykładowa obudowa do smartfona, wykonana z materiału dielektrycznego, jest na tyle mała, że zgromadzony na niej ładunek nie stwarza zagrożenia. W drugiej kolejności należy wprowadzić środki zapobiegające (profilaktyczne). W materiałach produkcyjnych można zastosować materiały o własnościach rozpraszających ładunki, lub nieulegających elektryzacji. W procesach technologicznych można zmienić technologię, aby ograniczyć burzliwość i dynamiczność procesu, spowolnić proces. W ostateczności można wprowadzić alternatywne metody ochronne. Najczęściej spotykane to: jonizacja- zainstalowanie jonizatorów oraz w strefach zagrożonych wybuchem EX- intertyzacja. Jest to wyparcie powietrza lub atmosfery wybuchowej przez gaz obojętny. Szczegółowe rozwiązania w tej materii są opisane w literaturze przedmiotu.

§ Akty normatywne, akty prawne, literatura §

Akty prawne:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego tzw. Dyrektywa ATEX nr 2014/34/UE z dnia 26 luty 2014 r. „w sprawie harmonizacji ustawodawstwa państw członkowskich odnoszących się do urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej”.
Dyrektywa 99/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1999 r. „w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa”.

Dyrektywa 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniająca dyrektywę 95/16/WE (przekształcenie).
Dyrektywa Rady 89/686/EWG z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do wyposażenia ochrony osobistej. (zmieniona dyrektywami: 93/68/EWG, 93/95/EWG, 96/58/WE i rozporządzeniami nr 1882/2003, 1025/2012.)
Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych (nowelizacja 9.02.2017).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (uchylone).
Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 20 września 2006 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać urządzenia do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (zmieniany przez Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn).
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. „w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej” (Dz. U. 2010 nr 138 poz. 931).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG.
Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 6 czerwca 2016r. „w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem” (Dz. U. 2016 poz. 817).
Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 14 listopada 2017. „w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki oraz ich usytuowanie”.

Polskie Normy (oraz najważniejsze normy zagraniczne)

PN-92-E-05200 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Terminologia

PN-92-E-05201 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Metody oceny zagrożeń wywołanych elektryzacją materiałów dielektrycznych stałych – Metody oceny zagrożenia pożarowego i/lub wybuchowego.

PN-92- E-05202 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Bezpieczeństwo pożarowe i/lub wybuchowe – wymagania ogólne.

PN-92/E-05203 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Materiały i wyroby stosowane w obiektach oraz strefach zagrożonych wybuchem – Metody badania oporu elektrycznego właściwego i oporu pływu.

PN-E-05204:1994 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Ochrona obiektów, instalacji i urządzeń – Wymagania

PN-E-05205:1997 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Ochrona przed elektrycznością statyczną w produkcji i stosowaniu materiałów wybuchowych.

PN-E-05208:2002 Elektryczność statyczna — Metody pomiaru — Pomiar zdolności do elektryzacji.

PN-EN 1127-1:2011 Atmosfery wybuchowe – Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem – Część 1: Pojęcia podstawowe i metodyka.

PN-EN 1149-1:1999 Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne – Rezystywność powierzchniowa (Metody badania i wymagania).

PN-EN 1149-2:1999 / Ap1: 2001P Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne – Metoda badania rezystancji skrośnej.

PN-EN 1149-3:2007 P Odzież ochronna — Właściwości elektrostatyczne — Część 3: Metody badań do pomiaru zaniku ładunku.

PN-EN 1149-5:2018-10 E Odzież ochronna — Właściwości elektrostatyczne — Część 5: Wymagania materiałowe i konstrukcyjne.

PN-EN 1815:2016-10 – wersja angielska

Elastyczne i laminowane pokrycia podłogowe — Ocena skłonności do elektryzacji

PN-ISO 2878:2015-12 – wersja angielska

Guma i kauczuk termoplastyczny — Wyroby antystatyczne i przewodzące — Określanie rezystancji

PN-EN 13415:2010: Badanie klejów do wykładzin podłogowych — Wyznaczanie rezystancji elektrycznej błon klejowych i kompozytów.

PN-EN ISO 284:2013-06 E Taśmy przenośnikowe – Przewodność elektryczna – wymagania i metoda badania.

PN-EN ISO 21178:2013-07 E Lekkie taśmy przenośnikowe – Oznaczanie rezystancji elektrycznej.

PN-EN ISO 3915:2002 P Tworzywa sztuczne – Pomiar rezystywności przewodzących tworzyw sztucznych.

PN-ISO 10965:2001 P Włókiennicze pokrycia podłogowe- wyznaczanie rezystancji elektrycznej.

PKN-CEN/CLC/TR 16832:2015-08 E- Dobór, użytkowanie, nadzór i konserwacja środków ochrony indywidualnej zapobiegających ryzyku związanemu z występowaniem elektryczności statycznej w strefach zagrożonych wybuchem (ryzyku wybuchu).

PN-EN IEC 60079-0:2018-09 E -Atmosfery wybuchowe — Część 0: Urządzenia — Podstawowe wymagania

PN-EN 60079-17:2014-05. Atmosfery wybuchowe — Część 17: Kontrola i konserwacja instalacji elektrycznych.

IEC TS 60079-32-1:2013 Explosive atmospheres – Part 32-1: Electrostatic hazards, guidance.

CLC/TR 60079-32-1:2018 Explosive atmospheres. Electrostatic hazards, guidance.

PN-EN 60079-32-2:2015-08 E- Atmosfery wybuchowe — Część 32-2: Zagrożenia elektrostatyczne — Badania

PN-EN 61340-2-1:2015-12 P- Elektryczność statyczna — Część 2-1: Metody pomiaru — Zdolność materiałów i wyrobów do rozpraszania ładunku elektrostatycznego.

PN-EN 61340-2-3:2016-11 P- Elektryczność statyczna — Część 2-3: Metody badań stosowane do wyznaczania rezystancji i rezystywności materiałów stałych, używanych do zapobiegania gromadzeniu się ładunku elektrostatycznego.

PN-EN 61340-3-1:2007 E- Elektryczność statyczna — Część 3-1: Metody symulacji oddziaływań elektrostatycznych — Kształty fali probierczej wyładowania elektrostatycznego dla Modelu Ciała Człowieka (HBM).

PN-EN 61340-3-2:2007 E- Elektryczność statyczna — Część 3-2: Metody symulacji oddziaływań elektrostatycznych — Model mechaniczny (MM) — Badanie elementów.

PN-EN 61340-4-1:2006/A1:2015-07 P- Elektryczność statyczna — Część 4-1: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań — Rezystancja elektryczna wykładzin podłogowych i gotowych podłóg.

PN-EN IEC 61340-4-3:2018-04 E- Elektryczność statyczna — Część 4-3: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań – Obuwie.

PN-EN IEC 61340-4-4:2018-05 E- Elektryczność statyczna — Część 4-4: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań — Elektrostatyczna klasyfikacja międzyoperacyjnych elastycznych kontenerów masowych (FIBC) pod względem właściwości elektrostatycznych

PN-EN IEC 61340-4-5:2018-09 E- Elektryczność statyczna — Część 4-5: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań — Metody oceny skuteczności ochrony przed elektrycznością statyczną, zapewnianej przez obuwie i podłogę w układzie z udziałem człowieka

PN-EN 61340-4-6:2015-11 P- Elektryczność statyczna — Część 4-6: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań — Opaski nadgarstkowe

PN-EN 61340-4-7:2017-05 P- Elektryczność statyczna — Część 4-7: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań – Jonizacja

PN-EN 61340-4-8:2015-02 E- Elektryczność statyczna — Część 4-8: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań — Ekranowanie wyładowań elektrostatycznych – Torebki

PN-EN 61340-4-9:2016-11 P- Elektryczność statyczna — Część 4-9: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań – Odzież

PN-EN 61340-5-1:2017-01 P- Elektryczność statyczna — Część 5-1: Ochrona przyrządów elektronicznych przed elektrycznością statyczną — Wymagania ogólne

PKN-IEC/TR 61340-5-2:2020-04 E- Elektryczność statyczna — Część 5-2: Ochrona przyrządów elektronicznych przed elektrycznością statyczną — Przewodnik użytkownika

PN-EN 61340-5-3:2015-11 P- Elektryczność statyczna — Część 5-3: Ochrona przyrządów elektronicznych przed elektrycznością statyczną — Właściwości i wymagania dotyczące klasyfikacji opakowań przeznaczonych dla przyrządów wrażliwych na wyładowania elektrostatyczne

PN-EN IEC 61340-6-1:2018-12 E- Elektryczność statyczna — Część 6-1: Kontrola parametrów elektrostatycznych w służbie zdrowia — Wymagania ogólne dla placówek

PN-EN ISO 80079-36:2016-07 P- Atmosfery wybuchowe — Część 36: Urządzenia nieelektryczne do atmosfer wybuchowych — Metodyka i wymagania

Literatura:

dr Jan Maria Kowalski „Ochrona przed elektrycznością statyczną. Zasady prognozowania, oceny i likwidacji zagrożeń.” Wyd. ASE Gdańsk 2015.

Centralny Instytut Ochrony Pracy- szereg artykułów tematycznych.

Facebook

Telefon

Email